Fort XV im. Henryka Dąbrowskiego w Toruniu - Twierdzy Toruń

19 wrz 2021

Fort XV im. Henryka Dąbrowskiego w Toruniu - Twierdzy Toruń

Kolejna wycieczka przybliżająca fortyfikacje Twierdzy Toruń. Tym razem zapraszam Was do Fortu XV im. Henryka Dąbrowskiego (Fort Hermann von Salza) na toruńskim Rudaku. Miejsce o tyle ciekawe, iż jest to największy fort Twierdzy Toruń i jeden z ostatnich fortów typu biehlerowskiego.

Pancerne stanowisko obserwacyjne P.B.St. 87 na prawym schronie pogotowia
 
Obszar bliski granicy rosyjskiej był teoretycznie najbardziej narażony. Podmokły, nadwiślański teren, był jednak relatywnie łatwy do obrony. Dlatego nie przewidziano tu bardzo silnych fortyfikacji. Jedynie wydatny pagórek przy linii kolejowej umocniono największym toruńskim fortem XV.

Fort VX Henryk Dąbrowski zyskał swoje miano w okresie dwudziestolecia międzywojennego. W czasach pruskich był oznaczony numerem VII Herman von Salza. Był to jeden z ostatnich fortów typu biehlerowskiego (nazwany tak od twórcy tej koncepcji fortyfikacji - Hansa Alexisa von Biehler) wzniesiony na terenie całego cesarstwa. Prace projektowe trwały od 1880 roku, budowlane zaś w latach 1882-1885. Fort Zwrócony czołem w kierunku pobliskiej granicy z Rosją, osłaniał równocześnie linię kolejową biegnącą po jego lewym stoku. Linia ta była niezwykle ważna z punktu widzenia strategicznego, jako że łączyła systemy komunikacyjne Niemiec i Rosji (linię Berlin - Królewiec oraz późniejszą Poznań - Wystruć z Koleją Warszawsko - Wiedeńską i Warszawsko - Petersburską). Tym samym warownia przejęła częściowo funkcję Fortu Kolejowego położonego kilometr bliżej centrum twierdzy. Fort był największym gabarytowo w całej twierdzy (rozpiętość szyi wynosiła około 290 m). Był też jedynym w całej twierdzy fortem dwuwałowym na całym przebiegu czół i barków (wał wysoki dla artylerii, wał niski dla piechoty). Modernizacje nastąpiły w latach 1889-93, 1905 i 1914.

Kominek w pomieszczeniu żołnierskim - Fort XV Toruń

Remiza artyleryjska na lewym barku
 
W latach 1920-22 w forcie umieszczono część Obozu Internowanych na 11 i zakwaterowano tu żołnierzy z armii Wrangla. W 1923 roku ulokowano tu 8. baterie przeciwlotniczą oraz 1. kompanię Centrum Szkolenia Strzelców. W okresie okupacji hitlerowskiej umieszczono tu część Stalagu XX-A. Jednak oprócz szeregowych żołnierzy brytyjskich i francuskich zakwaterowano tu także oficerów (pełnił więc także funkcję oflagu). Od lutego 1945 roku mieścił się tu obóz pracy dla internowanych osób pochodzenia niemieckiego. 
 
 

Inne miejsca warte odwiedzenia: MAPA