Elżbieta Zawacka [FILM]

Elżbieta Zawacka miała być nauczycielką, ale została generałem. Jedyna cichociemna. Mówią o niej bohaterka, a ona powtarzała, że nie lubi tego słowa.

11 lat temu - 10 stycznia 2009 r., zmarła w Toruniu gen. Elżbieta Zawacka

11 lat temu - 10 stycznia 2009 r., zmarła w Toruniu gen. Elżbieta Zawacka

Kurierka i emisariuszka KG ZWZ-AK, jedyna kobieta wśród cichociemnych. Po wojnie więziona przez władze komunistyczne.

Urodziła się 19 marca 1909 r. w Toruniu, studiowała na Uniwersytecie Poznańskim, a po ukończeniu studiów pracowała jako nauczycielka, jednocześnie działając na rzecz Przysposobienia Wojskowego Kobiet, którego była komendantką Regionu Śląskiego.

Wzięła udział w kampanii polskiej 1939 r. w szeregach Kobiecego Batalionu Pomocniczej Służby Kobiet, a następnie w zalążkach konspiracji na Śląsku. Początkowo w Służbie Zwycięstwu Polski, następnie Związku Walki Zbrojnej, i wreszcie Armii Krajowej. Do końca 1940 r. kierowała łącznością Okręgu Śląskiego ZWZ, by wkrótce trafić do służby kurierskiej w Warszawie.

Znana w konspiracji pod pseudonimem Zo przeszło sto razy nielegalnie przekraczała granice przenosząc na Zachód wiadomości i meldunki. Szkoliła też innych kurierów.

Jej najsłynniejszy rajd wiódł poprzez Niemcy, Austrię, Francję i Hiszpanię do Anglii

Jej najsłynniejszy rajd wiódł poprzez Niemcy, Austrię, Francję i Hiszpanię do Anglii. Po wielotygodniowej podróży przez Niemcy, Francję, Andorrę, Hiszpanię, Gibraltar i Bristol, Zawacka dotarła do Londynu 1 maja 1943 roku i zdała relację gen. Władysławowi Sikorskiemu z sytuacji w okupowanym kraju. Podczas swej misji przez okupowaną Europę do rządu w Londynie używała pseudonimu Elizabeth Watson.

Kurierka mogła zostać w Londynie, lecz wróciła do Polski, skacząc ze spadochronem w nocy z 9 na 10 września 1943 r.

Zo była jedyną kobietą cichociemną

Konspiracyjną działalność prowadziła również po upadku Powstania Warszawskiego. Z Krakowa kierowała szlakami zachodnimi, prowadzącymi do bazy w Szwajcarii. Po zakończeniu wojny włączyła się w struktury konspiracji antykomunistycznej w ramach organizacji Wolność i Niezawisłość. Powróciła także do pracy pedagogicznej. 

W 1951 roku została aresztowana przez Urząd Bezpieczeństwa. Więziona do 1955 r. Od 1956 r. powróciła do pracy naukowej i pedagogicznej. W 1965 r. uzyskała doktorat, a w 1972 r. habilitację i wróciła do rodzinnego Torunia, gdzie podjęła pracę na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Instytucie Pedagogiki i Psychologii.

W grudniu 1995 r. Elżbieta Zawacka została odznaczona Orderem Orła Białego

W grudniu 1995 r. Elżbieta Zawacka została odznaczona Orderem Orła Białego. Jest także odznaczona Krzyżem Orderu Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych. Mieszkańcy rodzinnego Torunia 17 grudnia 1992 roku nadali jej tytuł Honorowej Obywatelki.

13 czerwca 2006 r. w toruńskim Ratuszu Staromiejskim odebrała akt nadania przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego stopnia generała brygady WP. Gen. Elżbieta Zawacka była drugą - po Marii Wittek - kobietą w polskiej armii ze stopniem generała. W Toruniu imieniem cichociemnej nazwano jeden z mostów.

Powstaje film o jedynej cichociemnej w historii

Powstaje film Emisariuszka. Elżbieta Zawacka Zo. Opowie o jej życiu i działalności w podziemiu. Reżyserem jest Bartłomiej Żmuda, w roli głównej Katarzyna Bujakiewicz.


Film o legendarnej toruńskiej cichociemnej zaczynałby się od sceny nakręconej w Olsztynie, gdzie w czasach stalinowskich „Zo” pracowała jako nauczycielka. Elżbieta Zawacka wraca z pracy, otwiera drzwi, wchodzi do mieszkania i w tym momencie z ciemności wyłania się trzech funkcjonariuszy bezpieki, którzy czekali, aby ją aresztować.


Tak filmową opowieść postanowił rozpocząć Maciej Słowiński. Autor jednego z 40 zarysów scenariusza, jakie trafiły do Torunia po tym, gdy Urząd Marszałkowski przeznaczył 60 tysięcy złotych dla tego, kto historię generał Zawackiej opowie najciekawiej.