Dworzec Kolejowy w Aleksandrowie Kujawskim

Dworzec kolejowy w Aleksandrowie Kujawskim to najcenniejszy obiekt zachowanej architektury dworcowej w Polsce. W dodatku to najdłuższy budynek dworcowy w Europie. Tyle, że żal ściska, gdy się na ten obiekt patrzy. Przynajmniej na jego większą część.

Dworzec w Aleksandrowie w przeszłości stanowił jeden z najważniejszych punktów transportu kolejowego w tej części granic Królestwa Polskiego - między zaborem pruskim i zaborem rosyjskim. W II poł. XIX w. mieszkał w nim i sprawował urząd car Aleksander II. Obiekt cieszył się popularnością wśród artystów, takich jak Edward Stachura czy Maria Danilewicz-Zielińska.

Budynek dworca pierwotnie wybudowany był w latach 1860-1862 który był znacznie mniej okazały niż obecny. Wtedy już w jego wnętrzu znalazło się miejsce na pomieszczenia: biuro ruchu drogi żelaznej, stację telegrafu międzynarodowego, salę rewizji celnych, urząd pocztowy, bufet, komfortową poczekalnię oraz pokoje gościnne. W dniu 28 czerwca 1867 r., po otwarciu linii do Ciechocinka, Aleksandrów Kujawski stał się węzłem kolejowym.

Po wizycie cara Aleksandra II dotychczasowy, klasycystyczny gmach dworca został rozbudowany w stylu neorenesansu francuskiego. Uzyskał on również nowe, luksusowe wyposażenie, dostosowane do potrzeb cara i jego dworu. Wtedy też powstało okazałe, południowe skrzydło. Północne zaś przystosowano na reprezentacyjne komnaty dla dostojnych gości, tzw. carskie pokoje - charakterystyczne dla dworców pierwszej klasy. W tych właśnie apartamentach car przyjął w dniu 4.09.1879 r. niemieckiego cesarza Wilhelma I.

Niezależnie od opisanych powyżej wydarzeń, stacja kolejowa w Aleksandrowie Kujawskim funkcjonowała jako ważny węzeł transportowy na granicy Królestwa Polskiego i Rosji z Prusami - dysponowała luksusową obsługą pasażerów oraz była miejscem, przez które przewożono wielkie ilości towarów. Jednakże w okresie międzywojennym dworzec stracił na swoim znaczeniu, stając się prowincjonalnym przystankiem kolejowym.

Do 2008 r. dworzec stanowił własność Polskich Kolei Państwowych, obecnie jest w posiadaniu miasta. Od tego czasu jest on remontowany i restaurowany.
W głównej części wymieniono instalację elektryczną oraz stolarkę okienną i drzwiową. Położono nowe tynki i gładzie, podłogi oraz wielobarwną posadzkę w holu. Pomieszczenia strychowe zaadaptowano na sale użytkowe, do których prowadzi nowa klatka schodowa oraz winda.
W sali restauracyjnej przywrócono oryginalną kolorystykę oraz odtworzono ceramiczną posadzkę. Przywrócone zostały też sztukaterie; pracom konserwatorskim poddano boazerię; odrestaurowano żeliwne kolumny. Zamontowano także stylizowane oświetlenie, w tym okazały żyrandol.