Powiat toruński znany jest głównie z gotyckich zamków i kościołów. Niesłusznie! W ich cieniu pozostają znacznie starsze, tajemnicze grodziska. Po ostatniej wizycie w grodzisku Kamieniec (Czarnowo) dziś opowiem Wam o grodzisku w Rzęczkowie.
Historia badań w Rzęczkowie
Pierwsza wzmianka dotycząca grodziska w Rzęczkowie znajduje się w urzędowym spisie obiektów sporządzonym przez Muzeum Prowincjonalne w Gdańsku w końcu XIX w. Przygotowano ją na podstawie pierwszych badań wykopaliskowych. Grodzisko w Rzęczkowie położone jest w południowo-zachodniej części ziemi chełmińskiej. Znajduje się na skraju dwóch form geologicznych: pradoliny rzeki Wisły oraz wysoczyzny morenowej płaskiej, wzniesionej na wysokości około 65 m n.p.m.
Grodzisko w Rzęczkowie to obiekt jednoczłonowy, tak zwany pierścieniowaty, o widocznej koronie wału obronnego. Szerokość grodziska po stronie wschodniej wynosi około 20 metrów, natomiast po stronie zachodniej zaledwie 8 metrów.
Pierwszą próbę określenia chronologii grodziska podjęto w latach dwudziestych XX wieku. Ustalono wówczas szerokie ramy czasowe funkcjonowania obiektu - od początku VIII do początku XII wieku, co spowodowało, że grodzisko w Rzęczkowie datowano ogólnie na czasy wczesnego średniowiecza. Dopiero w wyniku badań przeprowadzonych w roku 1965 zaproponowano "wąską" chronologię, która obejmować miała jedną fazę osadniczą przypadającą na 2 połowę X wieku.
Rezultaty badań z 1989, 1990 i 1992 roku umożliwiły wydzielenie trzech faz zasiedlania obiektu. W tym celu wykorzystano między innymi analizę radiowęglową. I faza zasiedlenia - przedgrodowa, jest datowana na wiek IX do połowy X. II faza (grodowa) datowana jest na 2 połowę X - X/XI wiek. III faza datowana jest na 2 połowę XI wieku.
Strategiczne "Oko" na pradolinę Wisły
Dotychczasowe badania grodziska w Rzęczkowie nie pozwalają na jednoznaczną ocenę jego funkcji. Biorąc jednak pod uwagę datowanie grodziska na 2 połowę X wieku, stanowił on jedno z ogniw sieci grodowej istniejącej w tym czasie na terenie ziemi chełmińskiej. Przypuszczać można, że stanowił on zapewne centrum mikroregionu osadniczego.
Położenie grodu tuż na stromym zboczu w brzegowej strefie wysoczyzny dawało możliwość kontrolowania rozciągającej się 15 m niżej pradoliny Wisły. Przy dobrej widoczności i przejrzystości powietrza, widoczność z tego miejsca sięgać mogła do 10 km! Przypuszczać można, iż grodzisko w Rzęczkowie posiadało kamienną wieżę, która mogła łączyć funkcję wieży sygnalizacyjno-obserwacyjnej z bramą grodu. Wieża ta także mogła pełnić funkcję punktu orientacyjnego na trasie szlaku handlowego. Szlak ten prawdopodobnie prowadził z Kujaw do Pomezanii, mógł wkraczać na ziemię chełmińską w okolicy Czarnowa i dalej biec na północny zachód aż do Rzęczkowa.
Kres funkcjonowania grodu w Rzęczkowie przypada na schyłek XI wieku. Prawdopodobnie dokonała się translokacja ośrodka obronnego z Rzęczkowa do Zamku Bierzgłowskiego.
Odkrywaj ze mną historię regionu!
Gotyckie zamki to jedno, ale dla mnie to takie miejsca jak Rzęczkowo są prawdziwymi perełkami. Odkrywanie śladów pierwszych Piastów w mojej okolicy to czysta pasja. Jeśli chcesz wesprzeć moje lokalne, historyczne wyprawy, możesz postawić mi kawę na Zrzutce.
A jeśli planujesz wycieczkę po Kujawsko-Pomorskiem i szukasz gotowych tras śladami grodzisk i zamków, sprawdź moje konsultacje podróżnicze!