Sanctuary - reż. Álvaro Longoria

#ProtectAntarctic: Pod tym sztandarem, hiszpański filmowiec i producent Álvaro Longoria i jego rodacy, bracia Javier i Carlos Bardem, rzucili się w ekologiczną dokumentalną przygodę, którą jest Sanctuary. Film prezentowany wcześniej w Toronto i San Sebastian. Dziś ten film znaleźć można w programie Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Tofifest w Toruniu. To świetna propozycja do obejrzenia, zwłaszcza polecam ją tym wszystkim, którzy mieli okazję zapoznać się z premierą filmu Trzy sztuki w Antarktyce, która miała miejsce podczas Tofifest.  

Istnieje idealna równowaga pomiędzy gatunkami i zasobami. Ludzie nie powinni ingerować w to i niszczyć. Musimy dać o to świadectwo, aby zapewnić jego ochronę - tak twierdzi Javier Bardem - narrator i bohater filmu Greenpeace, który zgodził się wziąć udział w przedsięwzięciu, użyczając swojej osoby, swojej pozycji i wpływu w sprawie ochrony przyrody. Ocean Antarktyczny jest jednym z ostatnich dziewiczych obszarów na naszej planecie, a jej bioróżnorodność ma kluczowe znaczenie dla naszego przetrwania. 

Jest 15 grudnia 2017 roku. Jesteśmy w biurach Greenpeace Hiszpania, gdzie Javier i Carlos Bardem poznają zakres misji, do której się zgłosili. Każdego roku Konwencja CCAMLR (która reguluje ochronę morskiej flory i fauny Antarktyki) jest poddawana audytowi przez 26 krajów członkowskich. Greenpeace proponuje utworzenie rezerwatu ochronnego o powierzchni 1,8 miliona km kwadratowych na Morzu Weddella. Jest to strefa, która szczyci się wysokim poziomem kryla: krewetki, która stanowi podstawę łańcucha pokarmowego i której liczebność jest zagrożona w wyniku przemysłowych praktyk połowowych (które podtrzymują produkcję kapsułek omega-3). Rozpoczyna się internetowa petycja, której celem jest zebranie 1,8 miliona podpisów, ponieważ politycy reagują na presję społeczną dotyczącą kwestii środowiskowych. Javier Bardem po raz pierwszy w życiu zwraca się do mediów społecznościowych i w krótkim, nieformalnym filmie, opublikowanym przez siebie i swojego brata Carlosa, ogłasza udział w projekcie (ten ostatni napisał scenariusz do filmu dokumentalnego w porozumieniu z reżyserem).

Od momentu apelu i petycji, 23 stycznia 2018 r. jest już 567 000 podpisów. Bohaterowie filmu małym samolotem docierają do Wyspy Króla Jerzego i wsiadają na pokład statku Greenpeace. Dzieląc się codziennym życiem aktywistów i naukowców, bracia Bardem odkrywają ekstremalne warunki klimatyczne i oszałamiające piękno Antarktydy, jej imponujące panoramy lodowcowe, jej kolonie pingwinów, jej ptaki, jej wieloryby itp. Dowiadują się również, jak ważne są czyste i zdrowe oceany, jeśli chodzi o proces zmiany klimatu. Wszystko to i nie tylko, podane w dobrym humorze, ale także wzbudzają w nas pewien poziom niepokoju. 

Tydzień później nasi dwaj rzecznicy wracają do domu, ale kontynuują swoją swoją pracę na rzecz arktycznego środowiska. Spotykają się m.in. z niemieckim ministrem ds. środowiska, a także z jego brytyjskim odpowiednikiem. Ich poświęcenie owocuje, gdyż liczba podpisów pod petycją osiąga 2,6 mln a wszystko to w przeddzień decydującego spotkania, gdzie zapadać będzie decyzja czy utworzyć "sanktuarium".

Struktura narracyjna filmu mieści się bardziej w obszarze swobodnego reportażu niż tradycyjnego dzieła kinowego. Ale zapierająca dech w piersiach sceneria i fundamentalne znaczenie przesłania filmu przekonują że, jako ludzie musimy zjednoczyć się w obronie naszej planety.

Trzy sztuki w Antarktyce

Nie lada gratka czeka widzów podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Tofifest. Podczas Festiwalu przedpremierowo zostanie pokazany film - Trzy sztuki w Antarktyce. 

Film dokumentalny pt. Trzy Sztuki w Antarktyce przedstawia losy artystów uczestniczących w pierwszej w historii wyprawie polskich twórców do Antarktyki, której celem była popularyzacja tego miejsca przez kulturę i sztukę. Członkowie wyprawy, poprzez realizację pierwszego w historii koncertu polskiego artysty w Antarktyce, pierwszej w historii sesji fotografii kolodionowej w Antarktyce, wielowymiarowe doświadczanie piękna i wyjątkowości tamtejszej przyrody, również tej skrywanej pod powierzchnią wody, a nade wszystko poprzez zmaganie się ze swoimi słabościami w kompletnie obcym dla siebie otoczeniu, chcieli zainteresować i zainspirować Antarktyką jak największą grupę ludzi i pozostawić w nich ślad tego wyjątkowego miejsca. Miejsca, którego los w niedalekiej przyszłości może decydować o naszym istnieniu.

Spotkanie z Bartoszem Stróżyńskim /materiał organizatora/

Dziękuję Państwu, że się nie baliście, że przyszliście. Dobrze, że zrobiliście to dla Antarktyki — w ten sposób przywitał festiwalową publiczność Bartosz Stróżyński, reżyser filmu Trzy sztuki w Antarktyce i gość 18. MFF Tofifest. Kujawy i Pomorze.

Wszyscy powinniśmy już zdawać sobie sprawę z aktualnych zagrożeń związanych z ekologią i klimatem. Do niektórych jednak smutna prawda wciąż nie dociera. Z drugiej strony barykady znajdują się osoby, które są taką narracją wręcz zmęczone. Świadomy tych problemów Bartosz Stróżyński wraz ze swoim zespołem filmowym i ekspedycyjnym proponuje nieco inne rozwiązanie. Zamiast moralizowania, spróbował promocji wciąż nieodkrytej Antarktyki za pomocą trzech sztuk artystycznych. Skąd wziął się pomysł, żeby Adam Nowak zagrał tam na gitarze?

Ta historia ma swój początek w mojej pierwszej wyprawie na Antarktykę 12 lat temu. Pamiętam jak wyszedłem na pokład, żeby sfotografować wschód słońca. Normalnie tego nie robię, bo za bardzo lubię spać, dlatego też jestem filmowcem podwodnym. Było zimno, wietrznie, a w oddali zobaczyłem spowity we mgle jacht. Nie mogłem uwierzyć, że widzę na Antarktyce tak małą jednostkę, wiedząc, jakie mieliśmy problemy przed chwilą, na dużo większym statku. I wtedy sobie obiecałem, że pewnego dnia wrócę tutaj jachtem. To wydawało mi się tak naturalne, jak spanie na polu namiotowym w namiocie.

Dlaczego wybór padł akurat na Adama Nowaka?

Adam zawsze był w pierwszej trójce artystów polskich, których słuchałem, lubiłem i podziwiałem. Występuje u nas zbieżność wrażliwości, sposobu patrzenia na życie i pewnego dystansu do niego. Jesteśmy tak bardzo inni, jak i podobni do siebie. Nie od razu zgodził się na wyprawę — ale ja wiedziałem, że się zgodził, widziałem to. Poza tym zależało mi na tym, żeby zebrać zespół dojrzałych życiowo ludzi, którzy swoje już przeżyli, doświadczyli tysięcy porażek.

Dokument w bardzo spokojny sposób prowadzi widzów przez lodową krainę, pełną pingwinów, uchatek i niespodzianek. Przed premierą filmu, opóźnioną z powodu pandemii, oraz książki o tym samym tytule, Bartosz Stróżyński był już autorem albumu „AntArktyka: Podwodne zauroczenie”, będącego fotograficznym podsumowaniem regionu.

Po wydaniu pierwszej książki wiedziałem, że samo popłynięcie to już nie jest to. Miałem doświadczenie z wielu festiwali podróżniczych, że w gruncie rzeczy nasza wiedza na temat Antarktyki jest dość niewielka. Poza tym zauważyłem, że jesteśmy już zmęczeni akademicką narracją na temat zagrożeń klimatycznych, ludzie stają się negatywnie nastawieni w stosunku do stwierdzeń, że coś zepsuliśmy i musimy to naprawiać.

Nie chcą słuchać o tym, dlaczego Antarktyka jest ważna. Mając w głowie ten jacht, chciałem wymyślić coś, co w łatwy i codzienny sposób opowie pewną historię — o ludziach, muzyce, przyrodzie. A dlaczego trzy sztuki? Bo od dawna zajmuję się nimi na co dzień. Przygotowanie do wyprawy było dla mnie o tyle łatwiejsze, że po prostu się na tym znam.

Na spotkaniu mogliśmy posłuchać również o trudnościach związanych z realizacją projektu.

Materiał filmowy powstawał przez mniej więcej 10 dni. Mieliśmy zrobić dużo więcej, ale napotkaliśmy trudności, zatrzymało nas starcie z górą lodową. Pojawił się stres, bo materiału mieliśmy naprawdę mało, a tyle obiecaliśmy, projekt był oparty o sponsorów, ktoś nam zaufał. Wyprawa była na bieżąco transmitowana na antenie Programu Trzeciego Polskiego Radia. To wszystko jest ze sobą połączone. Ale nagle, po wcześniejszym załamaniu pogody, dostaliśmy dziesięć pięknych, słonecznych dni — takich, jakich nigdy jeszcze nie doświadczyłem na Antarktyce. W filmie nie widać, a może widać, może jeśli ktoś chce, to zwróci uwagę na to, ile mieliśmy pracy. Od rana do nocy, od wschodu do zachodu. Wstawałem o szóstej rano, szedłem spać często o drugiej czy trzeciej, i tak przez 30 dni. To był pracowity czas. Oczywiście pojawiał się stres i konflikty. Było nas siedmiu samców alfa. Ale każdy z nas pojechał tam po coś. 

A zapytany o to, czy ekipa miała na wyprawie poczucie, że nie chce wracać do domu, Bartosz Stróżyński odpowiedział:

Nie do końca tak było. Na przykład dla muzyków ta podróż była miesiącem wyłączenia z działalności zespołu, a oni przecież z tego żyją. Ale nie wykluczam, że kiedyś spróbujemy jeszcze raz. Szczerze wierzę, że to, co się w ludziach obudziło, zostawia ślad.