Osada Słowiańska w Stobiernej koło Dębicy była jedną z najważniejszych tego typu atrakcji turystycznych na Podkarpaciu. Niestety, piszę w czasie przeszłym. Z powodu pandemii i nieporozumień z wójtem gminy Dębica, Osada upadła. Choć zabudowa osady przetrwała i nie została zniszczona przez najazd obcych plemion, wątpię, by wróciła do swej turystycznej świetności. Mnie udało się odwiedzić to miejsce jeszcze przed jej zamknięciem.
Osada Słowiańska - gród pod Kamieńcem to replika słowiańskiej osady obronnej z okresu IX-XI wieku. Grody takie istniały powszechnie na terenach podgórskich w historycznej Małopolsce. Wewnątrz osady znajdowały się repliki uzbrojenia, narzędzi, wyposażenia wnętrz oraz inne przedmioty wykonane według znalezisk archeologicznych, które odnoszą się do historii i kultury Słowian z tego okresu.
Upadek Osady w Stobiernej
Osadę Słowiańską w Stobiernej odwiedzało rocznie ponad 10 tysięcy osób, w tym spora liczba uczniów szkół z całego regionu. To przede wszystkim dla uczniów w grodzie organizowane były żywe lekcje historii. Gród pod Kamieńcem wybudowała gmina Dębica, a teren od 2012 r. dzierżawiło Stowarzyszenie Słowian Doliny Wisłoki Palana Gera.
Ubiegły rok i pandemia sprawiły, że ruch niemal całkowicie zamarł. Szkoły, czyli główny odbiorca, nie organizowały wycieczek. Stowarzyszenie zwróciło się do wójta gminy Dębica, żeby obniżył czynsz o połowę, ale spotkało się z odmową. Zgodnie z deklaracjami wójta, temat pomocy dla dzierżawcy miał znaleźć swój finał jesienią. Skończyło się tylko na słowach. Z końcem 2020 roku gmina wymówiła umowę, a Stowarzyszenie musiało rozstać się z tym miejscem.
Nowa Osada, Nowa Nadzieja - Strzegocice
Na początku 2021 roku wójt Gminy Dębica umorzył długi Stowarzyszenia, a nadzór na Osadą Słowiańską w Stobiernej przekazał jednostce gminnej, tj. Centrum Kultury i Bibliotek. Czy Centrum poradzi sobie z przywróceniem ruchu turystycznego w tym miejscu? Ja szczerze wątpię.
Życie jednak nie lubi próżni. Stowarzyszenie rozpoczęło budowę nowej osady, która mieścić się będzie nad jeziorem w Strzegocicach (pow. dębicki, gmina Pilzno), a z czasem ma stać się największym w Polsce skansenem wczesnośredniowiecznym.
Na siedmiu hektarach stanie wielki gród obronny z dwoma podgrodziami, wieżą, wysokim wałem oraz palisadą. Wewnątrz stanie ok. 30 chat. Będą też pastwiska i zagrody dla zwierząt ras dawnych, a na okolicznych polach uprawiane mają być przy ich pomocy dawne gatunki zbóż i warzyw. Powstanie też sad ze starymi odmianami drzew owocowych.
Plan rozbudowy grodu rozłożony jest na 10 lat i docelowo ma to być największa budowla słowiańska w Europie. Każdego roku przybywać mu będzie atrakcji. Pomysłodawcy przedsięwzięcia spodziewają się 50-100 tysięcy turystów rocznie. Miejsce jest położone przy drodze prowadzącej w kierunku Jasła, a dalej w Bieszczady.
Pomóż mi odkrywać takie historie!
Chociaż Osada w Stobiernej jest (na razie) historią, Polska kryje mnóstwo takich miejsc - pełnych pasji, ale też walczących o przetrwanie. To dla takich historii podróżuję. Jeśli chcesz wesprzeć moje wyjazdy i powstawanie kolejnych reportaży, możesz postawić mi wirtualną kawę na Zrzutce.
A jeśli sam planujesz wyprawę na Podkarpacie i szukasz niszowych miejsc, które warto zobaczyć, skorzystaj z moich konsultacji podróżniczych!
Słowiańskie zabytki okolic Dębicy
Brzeźnica grodzisko - w dawnym zakolu Wielopolki znajduje się płaskie wzniesienie, na którym we wczesnym średniowieczu znajdował się gród.
Brzeźnica cmentarzysko - w lasku przylegającym do drogi Dębica-Mielec znajduje się pozostałość kurhanów sprzed ok 1000 lat, być może współczesnych osadzie, która istniała 2 km dalej na północ?
Żyraków - podczas budowy autostrady A4 archeolodzy odkryli pozostałości dużej osady otwartej istniejącej od VIII do XI wieku.
Palana Gera - legendarna góra Peruna, z której do dziś biją źródełka o magicznej mocy (późniejsze zastosowanie dla tych wód znalazło się w uzdrowisku Łazienki Latoszyńskie).
Stasiówka - odnaleziono tam pozostałości osady z VIII-IX wieku.
Głodomink - obszerne, wieloczłonowe grodzisko, które istniało do XI wieku, a jego zagłada owiana jest legendą. Do dziś zachowały się liczne pozostałości wałów ziemnych.
Zamczysko - na pograniczu Braciejowej i Niedźwiady znajdują się w lesie pozostałości strażnicy z XII-XIII wieku.
Przeczyca - ukryte w lesie, świetnie zachowane, ogromne grodzisko z okresu Państwa Wiślan IX-X wiek.