Pomnik ułana z dziewczyną w Grudziądzu - symbol polskiej kawalerii

Bo serce ułana, gdy położysz je na dłoń: Na pierwszym miejscu panna, przed panną tylko... koń. Taki cytat z wiersza najsłynniejszego przedwojennego szwoleżera - generała Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego zdobi grudziądzki pomnik ułana z dziewczyną. 

Pomnik ten, znany również jako Ułan i dziewczyna, to stosunkowo młody pomnik na mapie Grudziądza - powstał w 2008 roku i znajduje się obok zejścia na Błonia Nadwiślańskie. Miejsce to nie jest przypadkowe - przez dekady Grudziądz był jednym z najważniejszych ośrodków polskiej kawalerii, a pamięć o tym nadal żyje w przestrzeni miasta.

Autorem pomnika przytulonego ułana do dziewczyny jest miejscowy artysta Ryszard Kaczor. Kompozycja ukazuje bliskość, dumę i sentyment - przypomnienie, że ułani byli nie tylko żołnierzami, ale także ludźmi, którzy nosili w sercach swoje rodziny i miłości. Monument symbolicznie upamiętnia działalność Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, które w okresie międzywojennym było najważniejszą polską uczelnią kawaleryjską. Uczelnię ukończyło blisko 1100 oficerów, a jej tradycje wpisują się w historię całych sił zbrojnych II Rzeczypospolitej.

W Grudziądzu stacjonował również 18. Pułk Ułanów Pomorskich, który zapisał się w historii m.in. w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku oraz podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku. To właśnie o nich śpiewano popularną w żurawiejkach przyśpiewkę:

Mają dupy jak mosiądza, to ułani są z Grudziądza

Pomnik Ułana z dziewczyną odsłonięty został 23 sierpnia 2008 roku, podczas XX Jubileuszowego Zjazdu Kawalerzystów II RP. Od tego czasu stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli miasta - miejscem spotkań, fotografii i refleksji nad przeszłością.


Do pomnika można dojść kilkoma drogami - schodami znad Wisły na koronę murów obronnych lub od strony rynku, ulicą Ratuszową do skrzyżowania ze Spichrzową. Obie trasy prowadzą przez malownicze zaułki grudziądzkiej starówki.

Co ciekawe, miejsce to ma także swoją wcześniejszą, mniej znaną historię. W czasie I wojny światowej, a później również podczas II wojny światowej, Niemcy ustawiali tu drewniany posąg kanclerza Otto von Bismarcka w stroju krzyżackim. Dzisiejszy pomnik symbolicznie odwraca tę narrację - zamiast nawiązania do przeszłości pruskiej, upamiętnia polskich kawalerzystów i ich związki z Grudziądzem.

Pomnik Ułana z dziewczyną to nie tylko rzeźba - to swoisty pomost między historią wojskową miasta a jego codziennym życiem. Warto zatrzymać się przy nim choć na chwilę, by spojrzeć na Grudziądz oczami dawnych ułanów i ich rodzin, które tutaj czekały na powroty z wojny.