Oglądając prognozy pogody, trudno wyobrazić sobie mapę Polski bez Suwałk. Czy jednak rzeczywiście to właśnie Suwałki są polskim biegunem zimna? A może najzimniejsze miejsce w naszym kraju znajduje się gdzie indziej?
Suwałki czy Wisztyniec - jak definiować biegun zimna?
Pewnie można by się spierać, czy polski biegun zimna to miejsce, gdzie jednorazowo zanotowano rekordowo niską temperaturę, czy też tam, gdzie przeciętnie jest najzimniej przez cały rok. Jeśli przyjąć to pierwsze kryterium, rekord zimna przypadłby miejscowości Siedlce. Jednak to na Suwalszczyźnie średnia roczna temperatura nie przekracza 6°C (dla porównania - dla większości Polski to ponad 7°C).
Różnica wydaje się niewielka? Przypomnijmy - globalne ocieplenie, które wzbudza dziś tyle niepokoju, to wzrost średniej temperatury Ziemi o zaledwie 1°C w ciągu półwiecza. Tymczasem lokalny spadek o 3-5°C może oznaczać coś na kształt małej epoki lodowcowej.
Gdzie leży najzimniejsze miejsce w Polsce?
Jeśli przyjąć, że biegun zimna to miejsce, gdzie przeciętnie jest najchłodniej, tytuł ten należy do Trójstyku Wisztyniec - punktu, w którym zbiegają się granice Polski, Litwy i Rosji (Obwód Kaliningradzki).
Trójstyk Wisztyniec - kraina historii i chłodu
Obecny punkt styku granic trzech krajów leży na pograniczu, którego historia sięga czasów plemion bałtyjskich: Sudawów, Nadrowów i Galindów. Tereny te przez wieki były strefą przejściową - dziką i trudno dostępną, znaną jako Wielka Pustka (niem. Grosse Wildnis).
Granice tego obszaru były kilkakrotnie zmieniane, począwszy od układu na wyspie Salin w 1398 r., po traktat melneński z 1422 r., który po zwycięstwie pod Grunwaldem uregulował granicę Królestwa Polskiego z Zakonem Krzyżackim. Ustalono ją wtedy od Kamiennego Brodu nad Ełkiem aż po jezioro Wisztyniec.
W czasach rozbiorów Polski biegła tędy granica niemiecko-rosyjska, a między wojnami - stykały się tu Niemcy, Litwa i Polska. Po II wojnie światowej, wskutek zmian granic i rozpadu ZSRR, w 1991 r. Trójstyk Wisztyniec stał się punktem styku trzech niepodległych państw.
W 2010 r. stary żelbetonowy obelisk zastąpiono granitowym monumentem, a całe miejsce nazwano Wisztyniec / Vištytis - od litewskiej miejscowości i jeziora.
Trójstyk Wisztyniec - informacje praktyczne
- To jedno z sześciu trójstyków granicznych w Polsce.
- Miejsce to oddziela województwa: warmińsko-mazurskie i podlaskie.
- Graniczy z gminami: Dubeninki (woj. warmińsko-mazurskie) oraz Wiżajny (woj. podlaskie).
- Dawniej znany był jako administracyjny punkt 1987.
- Położony w pobliżu jeziora Wisztyniec i Puszczy Romnickiej - raj dla miłośników ciszy i surowej przyrody.