Góra Zamkowa w Szurpiłach uchodzi za jeden z najpiękniejszych i najbardziej tajemniczych zakątków Suwalszczyzny. Do dziś, przyglądając się jej zboczom, a zwłaszcza z góry, można dostrzec trzy potężne pierścienie ziemnych wałów obronnych, umocnionych głazami. To cichy świadek bogatej i burzliwej przeszłości tego miejsca.
W okresie wczesnego średniowiecza to właśnie tutaj mieściło się potężne grodzisko Jaćwingów, jednego z najbardziej walecznych i tajemniczych plemion bałtyckich. Był to cały kompleks osadniczy, w skład którego wchodziły jeszcze osady, Góra Cmentarna, Góra Kościelna oraz wyspy na jeziorach Szurpiły i Jeglówek.
Kim byli Jaćwingowie?
Zanim wejdziemy na szczyt, warto na chwilę cofnąć się w czasie. Jaćwingowie (lub Sudowowie) byli ludem bałtyckim, blisko spokrewnionym z Litwinami i Prusami. Przez wieki zamieszkiwali tereny Suwalszczyzny, tworząc własną, unikalną kulturę. Słynęli z niezwykłej waleczności i byli postrachem dla swoich sąsiadów, w tym dla młodego państwa polskiego i Rusi. Ich historia zakończyła się tragicznie w XIII wieku, kiedy to zostali ostatecznie podbici i niemal całkowicie unicestwieni w trakcie krucjat prowadzonych przez Zakon Krzyżacki. Góra Zamkowa w Szurpiłach była jednym z ich najważniejszych ośrodków władzy.
Potęga grodu w Szurpiłach
Za czasów Jaćwieskich Góra Zamkowa wraz z całym jeziornym otoczeniem pełniła bardzo ważną funkcję osadniczą, obronną, a prawdopodobnie również kultową. Z tego też powodu była doskonale ufortyfikowana. Grodu strzegł system wałów i podwójny rząd palisady umocnionej kamieniami. Aby zabezpieczyć się od południa, wykopano szeroki kanał, który wypełniły wody jeziora Tchliczysko. System obronny uzupełniały strażnice na wyspach jezior Szurpiły i Jeglówek. Taki wygląd grodu datowany jest na X-XIII wiek.
Panorama z Góry Zamkowej
Samo wyjście na szczyt nie sprawi większych trudności, a nagrodą są piękne widoki na cztery jeziora. Bezpośrednie otoczenie Góry Zamkowej to zalesiona Góra Kościelna i Góra Cmentarna oraz jeziora:
- Szurpiły,
- Tchliczysko,
- Jeglówek,
- Jeglóweczek.
Wierzchołek Góry Zamkowej wznosi się ponad 45 metrów nad powierzchnię otaczających ją wód, co tworzy naprawdę imponującą panoramę. Na szczycie znajdziemy tablice informacyjne, które pomagają zwizualizować sobie, jak wyglądała dawna warownia.
Góra Zamkowa w Szurpiłach to, obok Osinek i Żywej Wody, największy obiekt archeologiczny Suwalszczyzny, który wciąż czeka na pełne poznanie i opisanie.
Inne miejsca warte odwiedzenia: MAPA
GPS: 54°13'58.906"N, 22°52'59.7"E
Aktualizacja: 25.08.2025 r.