Powiat toruński słynie z gotyckich kościołów i zamków. W ich cieniu, absolutnie niesłusznie, pozostają tajemnicze grodziska, pamiętające czasy na długo przed Krzyżakami.
Tereny dzisiejszego powiatu toruńskiego były zamieszkane już kilka tysięcy lat temu, a ślady osiedli sprzed setek lat nadal są zresztą dobrze widoczne. Styczeń to idealny moment na takie odwiedziny, bo grodziska nie zniknęły jeszcze za bujną zasłoną zieleni.
Grodziska łatwo poznać po regularnych wzniesieniach wałów ich otaczających. Często są nazywane szańcami, zapewne ze względu na ich podobieństwo do fortyfikacji budowanych w czasach, kiedy na polach bitew zaczęły królować armaty. Na ogół pamiętają jednak czasy, kiedy o prochu jeszcze się Chińczykom nawet nie śniło.
Zrabowana historia Jacka Delekty
Odwiedzamy położony niedaleko Czarnowa - Kamieniec. To osada z czasów kultury łużyckiej, która była odkrywana dwa razy. Najpierw w latach 1936–1938, na jej pozostałości trafił Jacek Delekta. Od strony wewnętrznej grodziska odkryto wtedy ślady słupów chat oraz jamy paleniskowe z resztkami potłuczonych naczyń, zwęglonych ziaren grochu i pszenicy oraz brązowych i żelaznych ozdób.
Odkryto liczne przedmioty codziennego użytku, jak: przęśliki gliniane, żarna, naczynia zasobowe – amfory, dochodzące do pojemności 50 litrów. Znaleziono również formy odlewnicze wykonane z gliny do wytwarzania przedmiotów z brązu. Od strony północnej odkryto ślady bramy wjazdowej o długości 10,5 m i szerokości od 3,5 m, obramowanej balami dębowymi. Co najbardziej mrozi krew w żyłach, u wejścia do bramy natrafiono na szkielety ludzi i koni oraz groty strzał scytyjskich.
Toruński archeolog został niestety podczas wojny zamordowany przez Niemców, którzy na dodatek zrabowali również wyniki jego badań. Po latach grodzisko trzeba było więc szukać ponownie, na szczęście z dobrym skutkiem.
Wracając do szańców, prochu strzelniczego i dział - na początku XIX wieku grodzisko w Czarnowie kilka razy było nawet wykorzystywane do ostrzału artyleryjskiego.
Gdzie znajduje się Grodzisko Kamieniec?
Grodzisko zlokalizowane jest w gminie Zławieś Wielka w powiecie toruńskim, naprzeciw Solca Kujawskiego. Znajduje się na wyraźnym pagórku u podnóża Kanału Dolnego w dolinie Wisły, w miejscu, gdzie rzeka ta rozpoczyna wielki zakręt w kierunku Morza Bałtyckiego.
Grodzisko Kamieniec uznaje się za strażnicę kontrolującą dogodne przejścia przez Wisłę w okresie kultury łużyckiej i później, m.in. w okresie funkcjonowania szlaku bursztynowego. Czas jego świetności oszacowano na okres halsztacki (700–550 lat p.n.e.). Grodzisko niegdyś miało kształt owalny i zwieńczało wierzchołek wzniesienia. Z biegiem stuleci zsuwało się do Wisły pod wpływem erozji, wywoływanej powodziami. Do czasów dzisiejszych zachowała się tylko północna część grodziska, mniejsza od połowy pierwotnej powierzchni (20 × 80 m). Obiekt od północy otoczony jest wałem o wysokości 3 m. Wierzchołek grodziska otacza dookoła sucha fosa, a od strony południowej - Kanał Dolny.
Jak żyli dawni mieszkańcy Kamieńca?
Podstawą egzystencji mieszkańców była przede wszystkim gospodarka hodowlana (bydło, owce). Poza tym uprawiano: proso, pszenicę, bób celtycki, wykę, groch i stokłosę. W obrębie osady znaleziono przedmioty znane z terenów zwartego rozprzestrzeniania się kultury scytyjskiej (VII-III w. p.n.e.). Po upadku kultury łużyckiej, okolice grodu zasiedlali przedstawiciele kultury wschodniopomorskiej (grobów skrzynkowych), a następnie ludność prasłowiańska. Wzmianka pisana o wsi Kamień znajduje się w przywileju Bolesława Szczodrego z 1065 roku dla klasztoru benedyktynów w Mogilnie. Miejscowość Kamieniec (Steinort) zniknęła z rejestrów gruntowych i map geodezyjnych na początku XX w.
Odkrywaj ze mną zrabowane historie!
Takie opowieści jak ta o Jacku Delekcie i zrabowanych badaniach to dowód, że historia jest tuż obok nas, ale czasem bywa brutalnie ukryta. Moja misja to docierać do takich miejsc i opowiadać je na nowo. Jeśli cenisz moją pracę i chcesz wesprzeć powstawanie kolejnych reportaży z niszowych zakątków, możesz postawić mi wirtualną kawę na Zrzutce.
Chcesz sam ruszyć w teren? Jeśli planujesz wyprawę po Kujawsko-Pomorskiem i szukasz spersonalizowanych wskazówek, jak odkryć takie "zaginione" grodziska, skorzystaj z moich konsultacji podróżniczych!